કરોળિયાનું જાળું – એક અવલોકન

કરોળિયાનું જાળું અને કરોળિયાનો ઉદ્યમ – એ બહુ જાણીતી વાત નથી કરવાની. આ અવલોકન એક જુદી જ ઘટનાના સંદર્ભમાં છે. આખો ને આખો એક સાપ કરોળિયાના આ જાળામાં ફસાઈ ગયો છે!

એ ઘટનાનો વિડિયો પહેલાં જોઈએ –

સોશિયલ મિડિયા પર એ વિડિયો યોગ્ય રીતે જ બહુ વાઈરલ થયો હતો. આ જોતાં બે વિચાર તરત ઉદ્ભવ્યા –

એક એ કે, કરોળિયાની જાળનો એક તંતુ સાવ બારીક હોય છે, અને એની તાકાત પણ સાવ ઓછી જ હોય. આંગળીની એક ઝાપટ જ એને તોડવા પૂરતી હોય છે. પણ જ્યારે ઘણા બધા તાંતણા ભેગા થાય ત્યારે? આ કિસ્સામાં કરોળિયા કરતાં ઘણો મોટો અને  વધારે વજન વાળો સાપ એમાં ફસાઈ ગયો છે. એટલું જ નહીં પણ છૂટવા માટેનાં તેનાં હવાતિયાં પણ એ જાળને તોડવા અસમર્થ બની ગયાં છે. ખુલ્લી હવામાં ફૂંકાતા પવનની પણ એ ટક્કર ઝીલી શકે છે.  જેમ જેમ સાપ છૂટવા માટે તરફડિયાં મારે છે, તેમ તેમ એ વધારે ને વધારે ફસાતો જાય છે.

સાવ મામૂલી એવી કરોળિયાની જાળની તાકાત

આવું જ  અવલોકન જાતે બનાવેલ એક ચીજ વિશે – આ ચિત્ર જુઓ

સાવ નકામી ચીજ છે ને? ટોયલેટ કાગળની વચ્ચેનું, ફેંકી દેવાનું, સાવ મામુલી બોબિન જ ને? હવે તે ચીજોને ઉપરથી જોઈએ.

ડાબી  બાજુ એ એકલી છે. જમણી બાજુએ એવી આઠ ભેગી કરી છે. એની તાકાત પહેલાંની ચીજ કરતાં આઠ ગણી વધારે થઈ ગઈ. જૂની અને જાણીતી લાકડીઓના ભારાની વાત જ ને?

પંચકી લકડી, એકકા બોજ.

એકલી એ સાવ ક્ષુદ્ર, તાકાતહીન, ફેંકી દેવાની ચીજ. પણ આઠ ભેગી કરી તો તાકાતવાન બની ગઈ. એનો કશોક ઉપયોગ કરી શકાય. એની પર રૂપાળું આવરણ લગાવી દઈએ તો, સરસ મજાની ફૂલદાની બની જાય.

આપણે એકલા બહુ સીમિત તાકાત ધરાવતા હોઈએ છીએ. પણ ઘણા ભેગા થઈએ તો?

રસ્સા ખેંચની હરીફાઈ જોવા જેવી ખરી!

પણ મોટા ભાગે આપણે આપણી શક્તિ પર જ મુસ્તાક હોઈએ છીએ – એનાં બણગાં ફૂંકવામાં માહેર. સમૂહમાં હોઈએ તો પણ એનું નેતૃત્વ લેવાની હોડ. સ્પર્ધા, કાવાદાવા, વિ. પણ થોડોક અભિગમ બદલીએ તો ઘણી બધી શક્તિઓ વેડફાતી અટકે અને સમૂહપ્રવૃત્તિથી ઘણાં મોટાં કામ થઈ શકે.

સમૂહ બળ

બીજી વાત –   અત્યંત શક્તિમાન હોય એવું કોઈ અસ્તિત્વ જ્યારે મુશ્કેલ પરિસ્થિતિમાં મુકાઈ જાય, ત્યારે એ સાવ લાચાર બની જાય છે. એની બધી આવડત અને મુસ્તાકી કશા કામનાં નથી રહેતાં. એની સરખામણીમાં સાવ અશક્ત એવું અસ્તિત્વ પણ સબળ બની શકે છે. જો એ વિશિષ્ઠ પ્રકારની આવડત કેળવે તો અશક્ય લાગે તેવું કામ કરવા સશક્ત બની શકે છે.

मूकं करोति वाचालं, पंगुं लंघयते गिरिं ।

આ જ ભાવની એક નાનકડી પણ શક્તિમાન અંગ્રેજી કવિતા સાથે વિરમીએ –

It is not growing like a tree
In bulk, doth make man better be;
Or standing long an oak, three hundred year,
To fall a log at last, dry, bald, and sere:

A lily of a day
Is fairer far in May,
Although it fall and die that night—
It was the plant and flower of Light.
In small proportions we just beauties see;
And in short measures life may perfect be.

-Ben Johnson