તમે માનશો નહી; ભાવનગરની સિવિલ હોસ્પિટલ કરતા એક ગામડાની હોસ્પિટલમાં રોજની OPD [આઉટ પેશન્ટ ડીપાર્ટમેન્ટ] 1000 થી વધુ થાય છે. રોજના 25 થી વધુ ઓપરેશન થાય છે. સુરતમાં 500 કરોડ કરતા વધુ ખર્ચથી બનેલી કિરણ હોસ્પિટલ કરતા પણ વધુ OPD થાય છે. સુરતથી રોજના અસંખ્ય દર્દીઓ આ ગામડાની હોસ્પિટલમાં સારવાર માટે આવે છે.
ભાવનગર જિલ્લાના ઉમરાળા તાલુકાના ટીંબી ગામની નિર્દોષાનંદજી માનવસેવા હોસ્પિટલની આ વાત છે. આ હોસ્પિટલની વિશેષતા શું છે? અહીં સર્જરી થાય છે. પ્રોસ્ટેટ/થાઈરોઈડ/એપેન્ડિક્સ/આંતરડા, નાક, કાન, ગળા/સીઝેરિયન/મોતિયા/ઝામર/ઓર્થોપેડિક/મણકા/ફેફસા/ગર્ભાશયની કોથળી વગેરે.
તમે નહી માનો; આ હોસ્પિટલમાં કેશ કાઉન્ટર જ નથી. ધર્મ/જ્ઞાતિ/જાતિના ભેદભાવ નહી; માત્રમાનવસેવા. સારવાર મફત. દવાઓ મફત. જમવાનું મફત. ઓપરેશનનો પણ કોઈ ચાર્જ નહી. દર મહિને 50 લાખનો ખર્ચ થાય છે. આ આરોગ્યધામ 9 જન્યુઆરી, 2011 માં 5 કરોડના ખર્ચે બન્યું.
આનો વિચાર 2005 માં શિવરાત્રિના દિવસે ઢસા ખાતે સ્વામી નિર્દોષાનંદજીને આવ્યો. તેમ ણે જોયું કે પૈસાના અભાવે દર્દીઓના મોત થાય છે. તેમણે 8 વ્યક્તિઓનું ટ્રસ્ટ બનાવ્યું. પાસે એક રુપિયો નહી. નિર્દોષાનંદજી પૈસાને સ્પર્શ ન કરે. લાકડી અને કમંડળ તેની સંપતિ. સ્ટ્રસ્ટીઓ મૂંઝાય. નિર્દોષાનંદજીને પૂરો આત્મવિશ્વાસ; કહે : ‘માનવતા મોટી છે, થઈ જશે. માનવસેવા જ પ્રભુસેવા. દર્દી દેવો ભવ !”
નિર્દોષાનંદજીની સુવાસ તો જૂઓ – શરુઆતમાં જ 4 કરોડનો ફાળો થયો. દાતાઓ પણ કેવા? 2011 થી ખીમજીભાઈ દેવાણી દર મહિને 5 લાખ આપે છે. 13 આજીવન દાતાઓ છે; જે દર મહિને 1 લાખ આપે છે. બીજા પણ દાતાઓ છે. 31 ઓક્ટોબર, 2019 ના રોજ ભોજનાલયનું ખાતમુહૂર્ત છે; જે 4 કરોડના ખર્ચે તૈયાર થશે; તેના દાતા છે – ધનસુખભાઈ દેવાણી; એકલા જ. આ હોસ્પિટલને 9 વર્ષ એટલે કે 3000 દિવસ થયા; તેની ઊજવણી છે. અત્યાર સુધીમાં 14,36,257 OPD સારવાર; 37,453 સર્જરી; 5,84,437 અન્ય વિભાગોમાં સારવાર; 6,418 પ્રસૂતિઓ; 7,381 મોતિયા/ઝામર/વેલના ઓપરેશન અને 21,02,800 ભોજનાર્થીઓ
દર્દીઓને સવાર-સાંજ ગાયનું તાજું દૂધ. સગર્ભા મહિલાઓને શુદ્ધ ઘીની સુખડી અને ઓસડિયાયુક્ત પાક. પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવ શ્રી નિર્દોષાનંદ સ્વામીજીને દિલથી નમન. તેમણે દર્દીઓને દેવ માની સાચી ભક્તિનું ઉદાહરણ સમાજને આપ્યું છે. તેઓએ ધાર્યુ હોત તો બહુ મોટું મંદિર કે આશ્રમ બાંધી શક્યા હોત. ભક્તોના દાનમાંથી ભોગ વિલાસ અને વૈભવી સુવિધાઓ ભોગવી શક્યા હોત. પણ ના, એમનું સાદું, સરળ ને શિવ પરાયણ જીવન હતું. તેમના જીવનમાંથી મારે, તમારે, કથાકારોએ બાપુઓએ, સ્વામીઓએ, દાદાઓએ, દીદીઓએ, ગુરુદેવોએ, ગાયકોએ, સાહિત્યકારોએ, સંતો, મહંતોએ પ્રેરણા લેવી જોઈએ. માત્ર મીઠી મીઠી ને સારી સારી વાતો કરવાથી કાંઈ ભગવાન રાજી નહી થાય, દેશ આગળ નાઆવે. તમારી નજીક કોઈ દર્દી સારવારના અભાવે મૃત્યુ ન પામે; એટલી તકેદારી લેશો.
ગુજરાતી લેખ પર અંગ્રેજીમાં અને ગણિતને લગતું શિર્ષક? હા! સકારણ. થોડાક દિવસ પહેલાં એક મિત્રે માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી. નરેન્દ્ર મોદીએ આપેલ એક વ્યાખ્યાનનો વિડિયો મોકલ્યો હતો.
તેમને જે વાત કહેવી હતી એની પુષ્ટિ માટે, તેમણે ગણિતના નીચેના સમીકરણનો એમાં ઉપયોગ કર્યો હતો.
અહીં જે વાત કરવાની છે તે પણ તેમના મનની વાત
જ છે! તેમણે આ સમીકરણનો ઉપયોગ ‘સહકાર’ની ભાવના અને ફાયદાને ઉજાગર કરવા અને એનો પ્રસાર કરવા કર્યો હતો.
જો એકલો A કે B વૃદ્ધિ
પામે તો તેનો વર્ગ થાય. પણ જો એ બે જણ મળીને, એકમેકના સહકારથી વિકાસ કરે તો 2AB નું બોનસ એમાં ઉમેરાય. તેમના
વિચારને આગળ ધપાવતાં …
આમ સહકાર ઉત્તરોત્તર
વધતાં ‘બોનસ’ વધારે ને વધારે વધતું જાય; એ વાત સાવ સ્પષ્ટ બની જાય છે.
આપણે સૌ આપણા અંગત વિકાસને લક્ષ્યમાં રાખીને જ
જીવન વ્યતિત કરવા, પ્રગતિના સોપાને આગળ ધપવા ટેવાયેલા છીએ. પણ કોઈ સમાજે સાગમટી હરણફાળ
ભરવી હોય તો સહકારના મહત્વને સ્વીકારવું, આત્મસાત
કરવું જ રહ્યું.
બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં સાવ પાયમાલ થઈ ગયેલા જર્મની
અને જાપાને જે અદભૂત વિકાસ સાધ્યો છે, તેમાં તેમના રાષ્ટ્રીય ખમીરનો તો આપણને પરિચય
થઈ જ જાય છે, પણ અમેરિકાએ તે માટે આપેલ સહકાર
પણ પ્રસ્તુત બની જાય છે.
જો ભારતે વિશ્વસત્તાઓની હરોળમાં પ્રવેશ કરવો હોય અને
‘वसुधैव कुटुम्बकम् ‘
અને આધ્યાત્મિક જીવન શૈલીની ભાવનાને વિશ્વવ્યાપી બનાવવી હોય તો 2AB સમજવું પડશે; અપનાવવું પડશે.
સાવ વિચિત્ર અને અરસ્પર વિરોધી લાગે તેવું શિર્ષક છે ને? હા. પણ ‘એમ કેમ છે?’ એની વિગતમાં જતાં પહેલાં આ લખનારની ભૂતકાળની તવારીખમાં થોડુંક ડોકિયું કરી લઈએ. ૧૯૬૨ની સાલમાં શરૂ થયેલી એ તવારીખમાં ૧૯૭૬, ૨૦૧૬ અને ૨૦૧૭ની સાલની ઉત્તરોત્તર વધતી ગયેલી ઊંટાટિયા/ દમની તકલીફ અને માતા અને બે મામાઓની એવી તકલીફો સામેલ છે. પણ એ બધી વેળાઓને હવે શીદ યાદ કરવી? સહેજ શ્રમ પડે અને શ્વાસ ચઢી જાય, એ વાસ્તવિકતા જીવનનો એક ભાગ બની ગઈ હતી અને અંતે હળવી કક્ષાના દમના નિદાન સાથે, એની સાથે શેષ જીવન ગુજારવાની માનસિક તૈયારી કેળવવી પડી હતી.
મે-જુનની અમદાવાદની મુલાકત દરમિયાન લગભગ રોજ અડધો કલાક ચાલવા જવાની ટેવ જળવાઈ હતી, પણ થોડુંક ચાલ્યા પછી, પા અડધી મિનિટ ઊભા રહેવું જ પડતું.
અહીં પાછા આવ્યા પછી, ત્રીજા દિવસે સાંજે બહાર ચાલવા જવા મન થયું અને ઉપરના ચિત્રમાં બતાવ્યા મુજબ ઘરથી (૧) નંબરની જગ્યા સુધીનું અંતર ચાર વખત, ઊભા રહી , શ્વાસ ખાઈ માંડ કપાઈ શકાયું. આગળ જવાની તો સહેજ પણ હિમ્મત થઈ ન હતી. પણ એમ છેક હાર તો કેમ મનાય? આથી મે-જૂન, ૨૦૧૯ની દેશ મુલાકાતના અંતે સ્વજન જેવા શ્રી. જયેન્દ્ર રહેવરે સાવ સહજ રીતે સૂચવ્યું હતું કે, “રોજ સવારે નયણા કોઠે, સશેકા પાણી સાથે હિંગ લો તો?” આમાં ખાસ તકલીફ ન હોવાથી ૧૭ જૂનથી એ પ્રયોગ શરૂ કર્યો હતો. માંડ સાતેક દિવસ એ પ્રયોગ ચાલુ રાખ્યો અને રોજ ઉપરનું અંતર બેળે બેળે કાપવાનો નિર્ધાર. અહો! આશ્ચર્યમ્ ! વચ્ચે માત્ર ત્રણ જ જગ્યાએ એકાદ મિનિટ રોકાઈને (૨) નંબરના સ્થાન સુધી પહોંચી શકાયું છે!
અને વિટામિનની વાત?
વિટામિનની ચાર ગોળીઓ લેવાની રસમ દેશની એક મહિનાની મુલાકાત દરમ્યાન મોકૂફ રાખી હતી. પણ ઉપર જણાવેલ પહેલા અનુભવ પરથી એમ થયું કે, એ રસમ પાછી શરૂ કરવી સારી. આથી એ નીરાશાજનક અનુભવ પછી, ૧) B12, 2) D3, 3) Calcium ane 4) General purpose Vitamins for men above 50 લેવાનું પણ શરૂ કર્યું હતું. પણ એ લેવા છતાં ભુતકાળમાં શ્વાસની તકલીફ તો કાયમ હતીજ. હિંગના પ્રયોગથી એ તકલીફ દૂર તો થઈ,
પણ…… શરીરમાં જણાતી અશક્તિ કદાચ વિટામિનો શરૂ કરવાના કારણે દૂર થઈ છે – એમ મારું માનવું છે. .
અરસ્પર વિરોધી લાગે તેવા આ બે અનુભવ તમને કેવા લાગ્યા?
વાત ગમી જાય
એવી તો છે જ. સાંઈ કવિની એ કવિતાના શબ્દો એટલા સરળ છે કે, કોઈ રસ દર્શન પણ જરૂરી નથી.
પણ આ કવિતા આજે સાંભળતાં જરાક જૂદા વિચારો ઉદભવ્યા.
નેટ જગતની શરૂઆત
ક્યારે થઈ , એની તવારીખ તો ખબર નથી પણ ૨૦૦૫માં એમાં પ્રવેશ કરેલ આ લેખકે એ ગુલાલની
ઉછામણીની શરૂઆત ત્યારથી જોયેલી છે. એ પહેલાં પ્રિન્ટ મિડિયામાં કોઈનું પીરસેલું જ જમવું
પડતું. પોતાનું લખાણ છપાય, એવાં તો સપનાં પણ
આવતાં ન હતાં! બહુ ઉત્સાહી હોય તે, અખબારો
કે સામાયિકોનાં ચર્ચા પત્રોમાં પત્રો લખીને મોકલતા. નસીબ વાળાના પત્રો છપાતા અને કોઈકની
પર ચર્ચા જામી જતી.
પણ નેટ પર પોતાની રચના મૂકવાની સ્વતંત્રતા મળ્યા પછી, એ
જમાના જૂની વ્યવસ્થામાં આમૂલ પરિવર્તન આવી ગયું. પોતાનાં સર્જન પ્રસિદ્ધ કરવાની કે
બીજાનાં સર્જન પર પ્રતિભાવ આપવાની આ ‘મફત’ સવલતનો ખૂબ વ્યાપ આ પંદરેક વર્ષમાં થઈ ગયો.
બ્લોગ અને વેબ સાઈટો પર અબીલ, ગુલાલ અને કદીક કાદવ પણ ઉછાળવાની શરૂઆત થઈ ગઈ.
એ જ ગાળામાં રીતસરના ચર્ચા મંડપની શરૂઆત પણ ગૂગલના
‘ઓરકુટ’થી થઈ હતી. પણ એની ઘણાં પહેલાં આ જણને બહુ જૂના બ્લોગ ‘ફોર એસ વી.’ પર ‘વાતચીત’
વિભાગની ખબર પડી હતી. એ નવી નક્કોર સવલતનો બહુ જ રસપૂર્વક ઉપયોગ પણ કરેલો. એમાં વિભાગવાર
ચર્ચા માટે વ્યવસ્થિત માળખું હતું અને તેમાં વિષયવાર વિચારોનું મજાનું આદાન-પ્રદાન
થતું હતું.
પછી તો એ ચોરો
બહુ વધ્યો – ફેસબુક, વોટ્સેપ, ટ્વિટર, લિન્ક્ડ ઈન, ઈન્સ્ટાગ્રામ અને બીજા વળી કેટલાય
ચોરા પર ગુલાલના ઢગલે ઢગલા ઊછળવા લાગ્યા! શબ્દો જ નહીં – ચિત્રો અને વિડિયો પણ ધડાધડ
ફેંકાવા લાગ્યા. એનો શિષ્ઠ શબ્દ છે – ફોર્વર્ડ! સહેજ કાંક ગમી ગયું અને…… ફોર્વર્ડ
; ગુલાલ ફટ કરીને વેરી દીધો! આવા સોશિયલ મિડિયા પર એટલું બધું મટિરિયલ પીરસાય છે કે,
‘ડિલિટ’ બટન પણ બહુ વપરાય છે!
અમારા જેવા વયસ્કો
માટે તો બગીચાનો બાંકડો કે ગામનો ચોરો હવે વાદળોમાં મ્હાલતો થઈ ગયો છે! હવે ગુલાલી રંગ વાદળોમાં એટલો બધો ફેલાઈ ચૂક્યો
છે કે, એનું વાદળત્વ જોખમમાં હોય તેમ લાગે છે! કદાચ ગુલાલી વરસાદ પણ પડવા માંડે! ‘બુઢ્ઢા
થઈ જવું , એ શું ચીજ છે?’ એમ બોલનાર સ્વ. રમેશ
પારેખને સ્વર્ગમાં અફસોસ થતો હશે કે, ‘થોડો મોડો વિદાય થયો હોત તો હું પણ ‘ગમતાંનો
ગુલાલ’ વાદળોમાં કર્યા પછી વાદળવાસી થાત!’
સંઘરી રાખવા
કરતાં ગમતું વહેંચવું, એ સારી ચીજ તો ગણાય જ, પણ હવે એનો અતિરેક થઈ રહ્યો છે. ગંદકી
પણ એ વહેંચણીમાંથી બાકાત નથી રહી.
આ સંદર્ભમાં
શ્રીમતિ કાજલ ઓઝા વૈદ્યનો આ વિડિયો આપણને વિચારતા કરી દે તેવો છે.
ખેર…
એકલતાના આ ઈલાજનો વાંધો નથી પણ કદાચ આપણે વિચાર શૂન્યતા અને સર્જન શૂન્યતાના નવા તબક્કે
આવીને ઊભા છીએ – એમ આ લખનારનું માનવું છે.
એ નિર્વેદનો
માહોલ પ્રવર્તમાન હતો ત્યાં જ સાંઈ કવિની આ બીજી કવિતા એ જ આલ્બમમાંથી વહેતી થઈ.
કોકના તે વેણને વીણી વીણીને વીરા! ઊછી- ઉધારાં ન કરીએ; હૈયે ઊગે એવી હૈયાની વાતને, ફૂલ જેમ ફોરમની – ધરીએ. [ આખી કવિતા અહીં .]
અને કદાચ એ કવિતામાં
જ આ વિષાદનો ઉકેલ છે. નિર્ભેળ નિજાનંદની એ વાત છે. સ્વગૌરવનો મહિમા છે. ‘દાદ અને વાહ
વાહ’ ની ખેવના વિના, પોતાના સ્વ-સ્વરૂપને ખીલવા
દેવાની શક્યતા એમાં પોરસાઈ છે. એમાં પોતાના તુંબડે તરવાની ગરિમા છે.
બ્લોગ, વેબ સાઈટ
કે સોશિયલ મિડિયાનો વિરોધ નથી પણ એને એક નવો વળાંક આપવાનો સમય પાકી ગયો છે. એમ ન બને
કે, ગુલાલ બહુ ઉછાળવા કરતાં એક સરખા વિચારો ધરાવતા સજ્જનો અને સન્નારીઓની ક્લબો વાદળોમાં
શરૂ થાય?
નેટ મિત્ર શ્રી. મુર્તઝા પટેલના બ્લોગ પર આ વાત વાંચી અને ગમી ગઈ. બાળકોની નિર્દોષતા અને કુદરતી સમજને ઊજાગર કરતી હોઈ – બાળકોના થાનકે ચઢાવી દીધી – ઈવિદ્યાલય પર
શ્રી. મુર્તઝા પટેલ નાઈલ નદીના કાંઠે કેરોમાં વસે છે. પણ તેમના બ્લોગનું સરનામું આ નીચે રહ્યું –
તેમના બ્લોગ પર
પણ અહીં વાત બીજી જ કરવાની છે – વાતના શિર્ષક વિશે. જીવનને લડ્ડુ તરીકે જોવાની વાત ગમી જાય તેવી છે. જેવું હોય તેવું પણ જીવન તો છે ને? ભલે એ લાકડાના લાડુ જેવું લાગતું હોય કે, લોઢાના ચણા ચાવવા જેવું લાગતું હોય. એ પરિસ્થિતિ આપણે બદલી શકવા ભલે શક્તિમાન ન હોઈએ – એને લડ્ડુની જેમ પ્રેમપૂર્વક સ્વીકારવું – એ જીવન જીવવાની એક રીત હોઈ શકે.
જીવનમાં જે પણ આવે અને જે રીતે આવે તેને પૂર્ણ રીતે, પ્રેમપૂર્વક સ્વીકારવાની કળા હાંસલ કરવા જેટલો વિકાસ તમે કરી શકો -તે તમને તમે પોતે આપેલી સૌથી મોટી ભેટ છે. – ઓશો
જીવનની પ્રત્યેક ઘડી પૂર્ણ ધ્યાન અને શક્તિ સાથે ગાળી, એક સાથે માત્ર એક જ ડગલું ભરવાની કળા તમારા જીવનને નવી તાજગી, નવી તાકાત અને સર્જનાત્મકતાથી સભર કરી દેશે. ——————— – ઓશો
આજનો સુવિચાર( લેખકના નામ પર ‘ક્લિક’ કરી; આવા બીજા સુવિચાર મમળાવો.
વાચકોના પ્રતિભાવ